Zawóz jest wsią usytuowaną na wysokości 460 m n.p.m., w zachodniej części cyplu, pomiędzy dwoma zatoczkami i w dolinie potoku.

Założona została w 1498 roku na prawie wołoskim, przez ród Balów pod nazwą Olchowiec, od potoku o tej samej nazwie, który spływał do doliny Solinki, w której niegdyś leżał Zawóz. W tutejszej gwarze nazwę wymawiano jako "Załuz", a wywodzi się ona od miejsca położenia "za łuzem", czyli za łąkami nad Solinką.

Wieś zamieszkiwali Ukraińcy, Polacy i Żydzi. Według spisu z roku 1921, na 460 mieszkańców przypadało 311 grekokatolików, 131 katolików i 18 Żydów. Ludność ukraińską wysiedlono po zakończeniu II wojny światowej.

W skutek budowy zapory pod wodą znalazła się dolna część wsi.

Kościół rzymskokatolicki został wybudowany w 1971 roku na ruinach dawnej cerkwi pod wezwaniem świętej Paraskewii z 1850 roku. Wzniesiono go ku pamięci księży z diecezji przemyskiej, którzy ponieśli śmierć podczas II wojny światowej. Przy wejściu znajduje się pamiątkowa tablica wotywna.

W Zawozie ocalały też ruiny kaplicy greckokatolickiej pod wezwaniem Opieki Matki Bożej wzniesionej w XIX wieku przy źródełku uznawanym za cudowne, do którego przybywały tłumy wiernych.

W czasach współczesnych we wsi przeważa nowa zabudowa, rozwija się agroturystyka, funkcjonują sezonowe ośrodki gastronomiczne oraz wypoczynkowe, z których największym jest Zakładów Chemicznych "Organika" z Sarzyny.

Anna Twardy

www.wbieszczadach.net Bieszczadzki Portal Turystyczny

Opis na podstawie następujących książek:

Darmochwał T., Bieszczady. Przewodnik, Białystok 1998;

Kryciński S., Gąsiorowski A., Olszański T.A., Bieszczady. Przewodnik dla prawdziwego turysty, Pruszków 2009

Mendelowski S. (red.), Gmina Solina, Krosno 2005;

Luboński P. (oprac.), Bieszczady. Przewodnik, Olszanica 1988;